Author :
Abstract
Ali Seydi tarafından 1929 yılının son aylarında yazılan Resimli Yeni Türkçe Lûgat isimli sözlük, Türk sözlükçülük geleneğinde Latin asıllı Türk harflerinin kabulünden sonra bu alfabeyle yazılmış ilk Türkçe ve ilk Fransızca-Türkçe iki dilli sözlük olarak büyük önem arz etmektedir. Ali Seydi, sözlüğünde Türkçe sözcüklerin yanında Arapça, Farsça ve ecnebî olarak ifade ettiği Rumca, Ermenice, Fransızca gibi çeşitli dillerden ödünçleme yöntemiyle alınan sözcükleri dâhil etmiştir. Zaman zaman halk ağızından örneklerin verilmesi, halkın gündelik hayatta kullandığı eşya, bitki vb. terimlerle birlikte yapılan eylemlerin ele alınması sözlükçülük anlayışının sadece biçim değil içerik bakımından da değişim gösterdiğini ortaya koymaktadır.
Bu çalışmada Ali Seydî tarafından yazılan “Resimli Yeni Türkçe Lûgat” isimli sözlükte bulunan Türkçe, Türkçe olarak kabul edilen ödünçleme sözcükler ve ‘ecnebî’ olarak ifade edilen sözcüklerin sesletimi hakkında bilgi verilecek, Türkçe olarak ifade edilen sözcük birimlerin sunumu, yazıldığı dönemde üstlendiği görevleri ve fiillerin durumu incelenecektir. Türkçe ve yabancı kökenli eklerin sözcükler üzerindeki etkisi ele alınarak değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca sözlükte belirtilen sözcüklerin sözlükte belirtildiği dil esas alınıp yüzdelik oranı hesaplanarak Türkçe, Arapça, Farsça ve ecnebi kökenli sözcüklerin söz varlığı üzerindeki etkisi görünür hale gelecektir.
Keywords
Abstract
Written by Ali Seydi in the final months of 1929, the dictionary titled Illustrated New Turkish Dictionary holds great significance in the tradition of Turkish lexicography as the first Turkish dictionary written in the Latin-based Turkish alphabet and the first bilingual French-Turkish dictionary. In addition to Turkish words, Ali Seydi included Arabic, Persian, and 'foreigner' words borrowed from various languages such as Greek, Armenian, and French. The fact that examples from the dialect of the people are given from time to time, and the actions performed together with the terms such as objects, plants, etc., used by the people in daily life, reveals that the understanding of lexicography has changed not only in terms of form but also in terms of content.
In this study, information will be given about the pronunciation of Turkish, borrowed words accepted as Turkish and words expressed as foreigner in the dictionary titled "Illustrated New Turkish Dictionary" written by Ali Seydî, and the presentation of lexical units expressed as Turkish, the tasks they undertook at the time they were written and the status of verbs will be examined. The effect of Turkish and foreign origin-suffixes on words will be evaluated. In addition, by calculating the percentage of the words mentioned in the dictionary based on the language in which they are mentioned, the effect of words of Turkish, Arabic, Persian, and foreign origin on the vocabulary will become visible.
