Author :
Abstract
Tarihçi ve şeyhülislam Hoca Saadeddîn Efendi’nin oğlu ve Şeyhülislâm Bahâyî’nin babası olan Abdülazîz Efendi, 16. yüzyılın sonu ve 17. yüzyılın başlarında yaşamış şair ve yazarlarımızdandır. Kazaskerlik de yapmış bu âlim şairin, tezkirelerde ve bir mecmuada “Azîz” mahlasıyla yazılmış şiirleri tespit edilmiş; bazı risale mecmualarında da telifâtından parçalar olarak sayabileceğimiz birtakım kısa yazılarına rastlanmıştır. Abdülazîz Efendi’nin en fazla dikkat çeken yönü mütercimliğidir. Fars diliyle yazılmış siyaset ve ahlak konulu üç eseri Türkçeye tercüme ederek bu sahada başarılı çalışmalara imza atmıştır. Abdülazîz Efendi’nin makalemize konu olan eseri, 14. yüzyılda yaşamış Şirazlı Muhammed bin İbrahim bin Muhammed el-Îcî tarafından yazılmış, bölgede hüküm süren Muzafferî Sultanı Şâh Şücâ’ya sunulmuş siyasetnâme türündeki Miftâhu’s-Sa‘âde Fî Kavâ‘idi’s-Siyâde’nin Türkçe tercümesidir. Mütercim, eseri h. 1025 (1616) senesinde Sultan I. Ahmed’in emriyle kaleme almıştır. Mensur olarak yazılan eserde şaire ve muhtelif şairlere ait şiirler de bulunmaktadır. Mütercimin vefatından sonra istinsah edilmiş iki nüshası elimizde bulunan eser üzerine herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır. Eser; 17. yüzyılın tarihî, edebî ve kültürel yönüne ışık tutan ve siyasetnâme literatürüne veri sunarak katkı sağlayan önemli bir eserdir. Çalışmamızın amacı, bu eserin nüshalarını tanıtmak, edebî değeri ve muhteviyatıyla ilgili bilgi vermek, siyasetnâme vadisindeki konumuna dair bazı tespitlerde bulunmaktır.
Keywords
Abstract
Abdulazîz Efendi, who was the son of the historian and şeyhulislam Hoca Saadeddin Efendi and the father of Şeyhulislam Bahayi, was among our poets and authors who lived at the end of the 16th century and the beginning of the 17th century. Poems written under the pen name "Aziz" by this learned poet, who also served as kazasker, have been identified in biographical dictionaries and an anthology; some brief writings that we might consider as excerpts from his works have also been encountered in various treatise collections. The most remarkable aspect of Abdulaziz Efendi was his work as a translator. By translating three works on politics and ethics written in Persian into Turkish, he achieved notable success in this field. The work that is the subject of our article is the Turkish translation of Miftâhu's-Sa'âde fî Kavâ'idi's-Siyâde, a work in the siyasetnâme genre written by Muhammed ibn İbrahim ibn Muhammed al-Ijı of Shiraz, who lived in the 14th century, and presented to the Muzaffarid Sultan Sah Suca who ruled the region. The translator composed the work in AH 1025 [1616] by order of Sultan Ahmed I. The work, written in prose, also contains poems by the poet himself and various other poets. No academic study has been conducted on this work, of which we possess two manuscripts copied after the translator's death. The work is significant as it sheds light on the historical, literary, and cultural aspects of the 17th century and contributes to siyasetname literature by providing scholarly data. The purpose of our study is to introduce the manuscripts of this work, to provide information regarding its literary value and content, and to make certain observations about its position within the field of siyasetname literature.
