Author:
Abstract
Anlatmaya dayalı halk edebiyatı mahsullerinden olan efsaneler, dünyanın yaratılışı ve sonu, tarihi olaylar, tabiatüstü şahıslar ve varlıklar ile dini olaylar hakkında anlatılan ve gerçek olduğuna inanılan kısa anlatmalardır. Efsaneler ayrıca toplumun sosyo-kültürel algısını aktaran ve toplum yapısını düzenleyen işlevlere sahip olması bakımından oldukça önemlidir. Anadolu efsaneleri, halkın dünya görüşünü, gelenek-göreneklerini, ahlaki anlayışını genç kuşaklara öğretme ve gelecek nesillere aktarma işlevini üstlenir. Bu açıdan efsaneler toplumsal yapı içerisinde kültürel devamlılığı sağlamada önemli bir rol üstlenirler.
“Nimet” bütün toplumlarda olduğu gibi Anadolu insanı için de kutsaldır. Bereketin sembolü olan nimete, saygı gösterip onu korumak her bireyin yapması gereken bir davranıştır. Aksi durumlarda birey en ağır şekilde cezalandırılır. Efsane metinleri de toplumun aynası niteliğinde olduğu için bu cezalar en açık şekliyle efsane metinlerinde karşımıza çıkar. Bu çalışmada, Anadolu efsanelerinde “Nimet” kavramı içerisinde yer alan ekmek, su ve sütün toplumdaki yeri ve onlara yapılan saygısızlıkların nasıl meydana geldiği ve verilen cezaların ne olduğu Anadolu Sahası Türk Efsaneleri arasından seçilen örnek metinlerden hareketle işlevsel halkbilimi kuramı bağlamında incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Legends, which are the product of narrative-based folk literatüre, are short narratives that are believed to be real and are told about the creation and enf of the World, historical events, supernatural persons and wealts and religious events. Legend a are also quite important in the way of having functions that transmit the socio-cultural perception of the society and regulate the social structure Anatolian legends undertake the function of teaching and transferring the worldwide of community traditions-customs and moral understanding to the young generations and the next generations. In this respect the legends play an important role in providing cultural comtinuity within the social structure.
As in societies, “blessing” is sacred for Anatolian people, too. Showing respect and preserving the blessing which is the symbol of plentifulness is a behaviour thad every individual should do. Otherwise, the individual will punished as the severest. Because the legend texts have the characteristics of the mirnor of the society, these punishments appear in the legend texts in the clearest form. In thıs study, the berad, water, and wilk which are included in the concept of “b”Lessing”, one of the Anatolian legends in the society, how the disrespect made to them happens and what the punishments are have examined in the context of functional folklore theory, based on the sample texts selected from between the Anatolian Area Turkish Legends.